Dokumenty nomenklatury komunistów | 30.01.2021

Jednym z elementów konstytuujących ustrój polityczny PRL była nomenklatura. System nomenklaturowy w praktyce polskiej stanowił główne narzędzie sprawowania władzy, nagradzania i karania, a także wymuszania wierności we własnych szeregach. Podstawowym celem jego istnienia było ułatwianie awansu ludziom, którzy gwarantowali wierność i utrzymywanie ustrojowego status quo. Nomenklatura była dokładnym odwzorowaniem modelu sowieckiego, który reglamentował dostęp do wszelkich dóbr, nieosiągalnych dla przeciętnego obywatela państwa, co dostarczało mu nowych, gotowych do jego podtrzymywania, elementów. W ten sposób struktura biurokratyczna PZPR i jej pracownicy stanowiły główne źródło i wzorzec do naśladowania przez wszystkie jednostki organizacyjne funkcjonujące w państwie. Członkowie nomenklatury znajdowali się w uprzywilejowanej sytuacji w stosunku do pozostałych obywateli. Otrzymywali dobrze płatną pracę, która często wiązała się z łatwiejszym dostępem do trudno osiągalnych dóbr materialnych (samochód, paszport itp.). Bez względu na to czy należeli do partii komunistycznej, czy nie, stanowili elitę komunistycznego państwa .

Z tych wszystkich powodów dokumentacja osobowa obrazująca członków nomenklatury jest bardzo istotna, a bogactwo jej zawartości informacyjnej ogromne. Akta nomenklatury stanowią świetny i pewny pod względem prawdziwości zawartych w nim informacji materiał źródłowy, przydatny np. do analizy karier poszczególnych osób w obrębie elity władzy komunistycznej, ale także badań genealogicznych oraz w ogóle szeroko pojętej historii najnowszej Polski. Pierwszą w polskiej historiografii próbę analizy dokumentowania funkcjonowania komunistycznej nomenklatury i pozostałości aktowej po niej podejmuję w artykule, który właśnie ukazał się na łamach czasopisma "Pamięć i Sprawiedliwość" pt. Documentation of the Communist Nomenclature in the Polish Peoples Republic. An Outline of the Problem.