Archiwum, pandemia i Facebook | 23.04.2020
Archiwa, jak inne instytucje, funkcjonują w określonym środowisku, mają swoje otoczenie, z którym powinny się komunikować tworząc własne uniwersa[1]. Od jakości tej komunikacji, wynikającej z kultury organizacji, zależą wzajemne relacje oraz obraz archiwów w społeczeństwie[2]. Jednym z najprostszych narzędzi temu służących jest Internet, zaś archiwa państwowe wykorzystują go najczęściej w zakresie prowadzenia własnych stron internetowych oraz profili społecznościowych.
Pandemia roku pańskiego 2020 przyniosła wyraźną zmianę form pracy archiwów państwowych. Zamknięcie ich dla użytkowników w kontakcie bezpośrednim oraz obowiązek zmniejszenia ilości pracowników w przestrzeni archiwalnej i przejście na pracę zdalną spowodowało podjęcie wielu czynności, na które w normalnych warunkach pozostaje mniej czasu, takich jak sporządzanie pomocy wyższego rzędu do zespołów archiwalnych i tagowanie jednostek archiwalnych w Zintegrowanym Systemie Informacji Archiwalnej w zakresie opracowania, przygotowywanie nowych wystaw wirtualnych i prezentacji dokumentów w zakresie udostępniania czy przygotowywanie opracowań naukowych.
Na ograniczenia sanitarne nałożyły się wyzwania stojące przed administracją rządową związane z włączeniem się do akcji #zostanwdomu, czyli uatrakcyjnieniem przymusowego „aresztu domowego” Polaków zaordynowanego przez rząd w celu ograniczenia rozprzestrzeniania się zarazy. Obserwując profile społecznościowe archiwów odnosimy wrażenie, że ograniczenie do maksimum bezpośredniego kontaktu użytkowników z archiwistami i efektami ich pracy w jeszcze większym zakresie przeniosło aktywność archiwów do Facebook`a. Czy ma to odzwierciedlenie w faktach? Prześledźmy to na przykładzie Archiwum Państwowego w Siedlcach.
Profil @APSiedlce, którego powstanie i prowadzenie wiązało się z realizacją drugiego strategicznego celu Strategii Archiwów Państwowych na lata 2010-2020[3], w okresie poprzedzającym czas pandemii (luty 2020) obserwowało 570 użytkowników, średni miesięczny zasięg postów w okresie od listopada 2019 do lutego 2020 roku wynosił 2493 osoby (min. 1441; max. 3408), zaś aktywność społeczności sieciowej, pod którą należy rozumieć lajki, udostępnienia i komentarze, to 392 (min. 215; max. 743). To wszystko przy średnio 6 postach miesięcznie.
Od 1 marca do 19 kwietnia 2020 roku (50 dni) na profilu Archiwum pojawiło się 16 postów, które osiągnęły zasięg 5834, a aktywność społeczności wyniosła 2026. Oznacza to wyrazisty wzrost oddziaływania, który dobrze widoczny jest w przełożeniu na średnią dzienną, która od 1 marca wzrosła w zakresie zasięgu o 40% a w zakresie aktywności użytkowników aż o ponad 300%. Zobaczmy te dane zobrazowane na poniższym wykresie.
Warto dodać, że od początku marca do 19 kwietnia 2020 roku o ponad 8% wzrosła również liczba obserwatorów fanpage`a Archiwum, co wiązać należy z uruchomieniem 25 marca br. nowego profilu ściśle już związanego z pandemią i akcją #zostanwdomu: „Archiwa Siedleckie dla nauczycieli, uczniów i pasjonatów”, będącego wspólnym przedsięwzięciem Archiwum Państwowego, Archiwum Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego oraz Archiwum Diecezji Siedleckiej. Jak podkreślali pomysłodawcy, fanpage „powstał jako odpowiedź na prośby znajomych nauczycieli z terenu województw: mazowieckiego i lubelskiego, którzy poprzez wykorzystanie materiałów archiwalnych i bibliotecznych chcą uatrakcyjnić swe zajęcia w ramach pracy zdalnej z uczniami”[4]. Posty udostępniane tu (średnio 3 dziennie), także prosto ze strony internetowej oraz profilu facebook`owego Archiwum, musiały przyciągnąć doń nowych obserwatorów. Nowy fanpage w ciągu 50 dni funkcjonowania zgromadził wokół siebie społeczność złożoną z 649 obserwatorów, zasięg każdego posta dociera średnio do 986 osób, a aktywność społeczności internetowej względem niego pozostaje na poziomie 210. Porównanie pod tym względem obu profili Archiwum Państwowego w Siedlcach, zasadne z racji nie pokrywania się jednak w stu procentach obu społeczności, daje pewien obraz sieciowego oddziaływania Archiwum i przedstawia go poniższy wykres (wyżej na wykresie przedstawione są dane profilu AP w Siedlcach, niżej fanpage`a Archiwa Siedleckie...).
Powyższe analizy potwierdzają wzrost aktywności Archiwum Państwowego w Siedlcach na Facebook`u w okresie pandemii. Społeczność ponad tysiąca użytkowników obserwująca na co dzień na dwóch profilach poczynania archiwistów i zapoznająca się z zasobem Archiwum w okresie marca/kwietnia br. to zarówno efekt tej aktywności, jak i spędzania przez ludzi większej ilości czasu przed komputerem. Który z tych czynników odegrał większą rolę? Na to pytanie być może poznamy odpowiedź w przyszłości, gdy okaże się, czy grono użytkowników sieci zainteresowanych poczynaniami Archiwum i jego zasobem tej dziwnej wiosny 2020 roku uda się utrzymać również wtedy, gdy pandemia przeminie.
Przypisy:
[1] J. Chojecka, Archiwa otwarte. O obecności archiwów państwowych… w przestrzeni publicznej w kontekście założeń, realizacji i efektów Strategii Archiwów Państwowych na lata 2010-2020, „Archeion”, t. 120, 2019, s. 133.
[2] M. Jabłońska, Otoczenie archiwów w Polsce – projekt badawczy, "Archiwa – Kancelarie – Zbiory" nr 5 (7)/2014, s. 113.
[3] Załącznik do Komunikatu Nr 1/2010 Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych z dnia 23 grudnia 2010 r., https://www.archiwa.gov.pl/images/docs/Strategia_archiww_pastwowych_na_lata_2010_2020.pdf
[4] Startuje fanpage Archiwa Siedleckie, https://siedlce.ap.gov.pl/art,261,startuje-fanpage-archiwa-siedleckie.
