Archiwum jako klasztor św. Leibowitza | 19.02.2022
Nowo wydana w Jekaterynburgu książka Pejzaże pamięci małych miast Rosji i Polski podejmuje zagadnienie instytucji pamięci funkcjonujących na prowincji, ich znaczenia dla lokalnej społeczności i stara sią znaleźć odpowiedź na pytanie, jak te oczekiwania wpływają na ich funkcjonowanie. Mnie oczywiście szczególnie zainteresowała kwestia archiwów, a zwłaszcza rozbieżność działań samych archiwów, jako prowinaconalnych instytucji pamięci, z kierunkami wytyczanymi przez administrację archiwalną.
Rola prowincjonalnego archiwum państwowego stanowi przedmiot dyskusji od lat. Związana jest ona z wizją całej polskiej sieci archiwów państwowych: czy stanowić ma po prostu placówkę administracji państwa w terenie, czy jednak coś więcej. Dzisiaj te dylematy powracają na nowo wraz z próbami centralizacji archiwów państwowych i tym samym próbą marginalizacji, a może nawet likwidacji, komórek terenowych. Przegląd literatury jest tłem do zarysowania własnego, autorskiego obrazu regionalnej roli archiwum państwowego, stanowiącego niejednokrotnie jedyną instytucję pamięci na wyjałowionej kulturowo i naukowo prowincji. W tej wizji odwołuję się do literackiego przykładu klasztoru św. Leibowitza na kulturowej pustce postapokaliptycznego świata ze słynnej książki Kantyczka dla Leibowitza Waltera Millera jr.
D. Magier, Klasztor św. Leibowitza, czyli archiwum jako centrum lokalnego uniwersum pamięci / Krajobrazy pamięci małych miast Rosji i Polski : zbiór artykułów naukowych // red. L. N. Mazur, D. Magier. – Jekaterynburg : Wydawnictwo Uniwersytetu Uralskiego, 2022. –209-214.
